تداخل دارویی چیست؟
تداخل دارویی شامل ترکیب یک دارو با سایر موادی است که اثر دارو را بر بدن تغییر می دهد. این می تواند باعث شود که دارو کمتر یا قوی تر از آنچه در نظر گرفته شده باشد یا منجر به عوارض جانبی غیرمنتظره شود.
اگر از چندین دارو استفاده می کنید، شرایط سلامت خاصی دارید یا به بیش از یک پزشک مراجعه می کنید، باید به ویژه مراقب داروهای خود باشید. همچنین باید مطمئن شوید که هر یک از پزشکان شما از تمام داروها، گیاهان دارویی، مکمل ها و ویتامین هایی که استفاده می کنید آگاه هستند.
حتی اگر فقط یک دارو مصرف می کنید، ایده خوبی است که با پزشک یا داروساز خود در مورد آنچه مصرف می کنید صحبت کنید تا تداخل دارویی احتمالی را شناسایی کنید. این توصیه در مورد داروهای تجویزی و بدون نسخه نیز صدق می کند.
انواع تداخلات دارویی
انواع مختلفی از تداخل دارویی وجود دارد که باید از آنها آگاه بود. بیایید هر یک را کمی بیشتر بررسی کنیم.
دارو و دارو
واکنش دارو و دارو زمانی است که یک تداخل بین دو یا چند داروی تجویزی وجود دارد.
یک مثال، تداخل بین وارفارین (کومادین)، یک داروی ضد انعقاد (رقیق کننده خون)، و فلوکونازول (دیفلوکان)، یک داروی ضد قارچ است. مصرف این دو دارو با هم می تواند منجر به افزایش بالقوه خطرناک خونریزی شود.
دارو و داروی بدون نسخه
این واکنش بین یک دارو و یک درمان بدون نسخه یا دو درمان بدون نسخه است. اینها شامل داروهای بدون نسخه (OTC)، گیاهان دارویی، ویتامین ها یا مکمل ها می شود.
نمونه ای از این نوع تداخل دارویی می تواند بین یک دیورتیک – دارویی که تلاش می کند بدن را از شر آب و نمک اضافی خلاص کند و ایبوپروفن (ادویل) رخ دهد. ایبوپروفن ممکن است اثربخشی دیورتیک را کاهش دهد زیرا ایبوپروفن اغلب باعث می شود که بدن نمک و مایعات را حفظ کند. هم دیورتیک های تجویزی و هم بدون نسخه وجود دارد.
دارو و غذا – تداخل دارویی
این زمانی اتفاق می افتد که مصرف غذا یا نوشیدنی اثر دارو را تغییر دهد.
به عنوان مثال، برخی از استاتین ها (که برای درمان کلسترول بالا استفاده می شوند) می توانند با آب گریپ فروت تداخل دارویی داشته باشند. اگر فردی که یکی از این استاتین ها را مصرف می کند مقدار زیادی آب گریپ فروت بنوشد، ممکن است مقدار زیادی از دارو در بدن او باقی بماند و خطر آسیب کبدی یا نارسایی کلیه را افزایش دهد.
یکی دیگر از پیامدهای بالقوه تعامل استاتین و آب گریپ فروت، رابدومیولیز است. این زمانی است که عضله اسکلتی تجزیه می شود و پروتئینی به نام میوگلوبین در خون آزاد می شود. میوگلوبین می تواند به کلیه ها آسیب برساند.
مواد مخدر و الکل
برخی از داروها برای استفاده با الکل مناسب نیستند. اغلب، ترکیب این داروها با الکل می تواند باعث خستگی و تاخیر در واکنش شود. همچنین می تواند خطر عوارض جانبی منفی را افزایش دهد.
به عنوان مثال، مصرف همزمان الکل یا داروهای حاوی الکل با مترونیدازول می تواند باعث گرگرفتگی، استفراغ و درد شکم شود. مترونیدازول یک آنتی بیوتیک رایج است.
دارو و بیماری
این تداخل زمانی است که استفاده از دارو باعث تغییر یا بدتر شدن یک بیماری یا مریضی می شود. علاوه بر این، برخی از شرایط پزشکی می توانند خطر عوارض جانبی داروهای خاص را افزایش دهند.
به عنوان مثال، برخی از داروهای ضد احتقان که افراد برای سرماخوردگی مصرف می کنند می توانند فشار خون را افزایش دهند و برای افراد مبتلا به فشار خون بالا (فشار خون بالا) مناسب نیستند.
مثال دیگر متفورمین (داروی دیابت) و بیماری کلیوی است. افراد مبتلا به بیماری کلیوی باید از دوز کمتری از متفورمین استفاده کنند یا اصلا آن را مصرف نکنند. این به این دلیل است که متفورمین می تواند در کلیه افراد مبتلا به این بیماری انباشته شود و خطر عوارض جانبی شدید را افزایش دهد.
دارو و آزمایش
برخی از داروها می توانند با تست های آزمایشگاهی خاص تداخل داشته باشند. این می تواند منجر به نتایج آزمایش نادرست شود.
به عنوان مثال، نشان داده شده است که داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای در آزمایش‌های پوستی که برای تعیین اینکه آیا فردی دارای آلرژی خاصی است، تداخل دارند.
سایر عوامل در تداخلات دارویی
اگرچه مهم است که تجربه و اطلاعات خود در راببطه با تداخل دارویی افزایش دهید اما همیشه دانستن آنها همان چیزی نیست که اتفاق می افتد. تنها عوامل ذکر شده در فوق دلایل تداخل دارویی نیستند. در واقع ویژگی‌های شخصی می‌تواند در وقوع تداخل دارویی و مضر بودن آن نیز نقش داشته باشد.
ژنتیک
تغییرات در ترکیب ژنتیکی فردی می تواند باعث شود که یک دارو در بدن های مختلف متفاوت عمل کند.
برخی از افراد به دلیل کد ژنتیکی خاص خود داروهای خاص را سریعتر یا کندتر از دیگران پردازش می کنند. این ممکن است باعث کاهش یا افزایش سطح دارو بیش از حد انتظار شود. پزشک شما می داند که کدام داروها به آزمایش ژنتیکی نیاز دارند تا دوز مناسب را برای شما پیدا کند.
وزن
برخی از داروها با توجه به وزن فرد دوز می شوند.
تغییرات وزن می تواند بر دوز تأثیر بگذارد و همچنین خطر تداخلات دارویی را افزایش یا کاهش دهد. بنابراین اگر تغییر قابل توجهی در وزن خود دارید، ممکن است به دوز متفاوتی از برخی داروها نیاز داشته باشید.
به عنوان مثال، پزشکان بسته به وزن بدن فرد، هپارین با وزن کم، مانند انوکساپارین، و آنتی بیوتیک هایی مانند وانکومایسین را تجویز می کنند.
سن در تداخل دارویی
با افزایش سن، بدن ما به طرق مختلف تغییر می کند که برخی از آنها ممکن است بر نحوه واکنش ما به داروها تأثیر بگذارد. کلیه ها، کبد و سیستم گردش خون ممکن است با افزایش سن کند شود. این موارد می تواند تجزیه و حذف داروها از بدن ما را کاهش دهد.
ارتباط جنسی
تفاوت‌های بین جنسیت‌ها، مانند آناتومی و هورمون‌ها، می‌تواند در تداخلات دارویی نقش داشته باشد.
به عنوان مثال، مطالعات نشان می دهد که مردان زولپیدم (Ambien) را دو برابر زنان متابولیزه می کنند.
سبک زندگی (رژیم غذایی و ورزش)
برخی از رژیم های غذایی زمانی که با دارو ترکیب شوند می توانند مشکل ساز باشند.
به عنوان مثال، تحقیقات نشان داده است که مصرف زیاد چربی می تواند پاسخ گشادکننده های برونش را کاهش دهد، که افراد مبتلا به آسم از آنها برای درمان علائم استفاده می کنند.
ورزش
ورزش همچنین می تواند نحوه عملکرد داروها را تغییر دهد.
به عنوان مثال، افرادی که برای درمان دیابت انسولین مصرف می کنند، ممکن است در طول ورزش دچار هیپوگلیسمی (قند خون پایین) شوند. بنابراین ممکن است نیاز به تنظیم زمان غذا خوردن و مصرف انسولین برای جبران افت قند خون داشته باشند.
کشیدن سیگار
کشیدن سیگار نیز می تواند بر متابولیسم برخی داروها تأثیر بگذارد. اگر به شما توصیه می کند داروی جدیدی را شروع کنید، حتماً به پزشک خود بگویید که سیگار می کشید.
سطوح بالای ویتامین K در رژیم غذایی همچنین می تواند داروی رقیق کننده خون وارفارین را مهار کند.
مدت زمان مصرف دارو در بدن شما چقدر است؟
عوامل زیادی بر سرعت جذب و پردازش داروها توسط بدن تأثیر می گذارد. دوز مناسب برای هر فرد ممکن است به این عوامل بستگی داشته باشد و ممکن است بیشتر یا کمتر از دوز معمولی باشد. این دلیل دیگری است که چرا باید به پزشک خود در مورد تمام داروهایی که مصرف می‌کنید، زمانی که قصد تجویز یک داروی جدید را در نظر می‌گیرد، اطلاع دهید.
مدت زمان مصرف دارو
بدن می تواند نسبت به برخی داروها تحمل کند یا خود داروها ممکن است به بدن در پردازش سریعتر آنها در طول زمان کمک کنند. بنابراین اگر برای مدت طولانی مصرف شوند، ممکن است نیاز به تنظیم دوز داشته باشند. دو نمونه داروهای ضد درد و داروهای ضد تشنج هستند.
دوز
اصطلاح “دوز” مقدار دارویی است که برای مصرف تجویز می شود. (ممکن است گاهی اوقات اصطلاح «دوز» را بشنوید که به مقداری از دارو که در دوره‌های زمانی خاص داده می‌شود برای مثال یک بار در روز اشاره دارد.)
برای دو نفر که دقیقاً یک دارو مصرف می کنند ممکن است دوزهای متفاوتی تجویز شود. محاسبه دوز مناسب نیاز به دقت دارد، بنابراین نباید بدون مشورت با پزشک، میزان مصرف دارویی را تغییر دهید.
نحوه مصرف یا تجویز دارو
روش های مختلفی برای تجویز دارو وجود دارد. برخی از روش های رایج مصرف داروها عبارتند از: خوراکی (از راه دهان)، تزریقی و موضعی (استفاده از روی پوست). نحوه ورود داروها به بدن می تواند اثرات ناشی از آن را تا حد زیادی تغییر دهد.
فرمولاسیون
فرمول یک دارو مخلوط خاصی از مواد تشکیل دهنده دارو است. فرمول یک دارو مهم است زیرا می تواند تا حدی نحوه عملکرد دارو در بدن و همچنین اثربخشی آن را تعیین کند.
به عنوان مثال، پزشکان وانکومایسین داخل وریدی را برای درمان برخی عفونت های باکتریایی گرم مثبت تجویز می کنند، در حالی که وانکومایسین خوراکی برای درمان اسهال ناشی از باکتری کلستریدیوم دیفیسیل است.
ترتیب مصرف داروها
مصرف داروها در زمان های مختلف می تواند خطر تداخل دارو نامطلوب را کاهش دهد. برخی از داروها ممکن است بر جذب سایر داروها در صورت مصرف یکی قبل از دیگری تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، آنتی اسیدها مانند قرص های کلسیم می توانند از جذب داروی ضد قارچ کتوکونازول جلوگیری کنند.
نمونه هایی از تداخل دارویی
صحبت با پزشک یا داروساز بهترین راه برای آگاه ماندن در مورد داروهای خود است.
اما همیشه خواندن تمام برچسب‌های دارو و اطلاعات دارویی بیمار ضروری است، اینکه چه دارویی است و چه مواردی را باید در مصرف رعایت کرد. انجام این کار می تواند به شما در درک بهتر داروهای خود کمک کند و همچنین ممکن است از تداخل دارویی جلوگیری کند.
برچسب های دارویی OTC
برچسب های دارویی OTC معمولاً شامل اطلاعات زیر است:
- ماده فعال و هدف: فهرستی از ترکیبات موجود در دارو که اهداف درمانی دارند. بخش “هدف” توضیح می دهد که هر یک از مواد تشکیل دهنده چه کاری انجام می دهند (به عنوان مثال، ضد احتقان بینی، آنتی هیستامین، مسکن درد، کاهش دهنده تب).
- موارد استفاده: شرح کوتاهی از علائم یا شرایطی که دارو برای درمان قرار دارد.
- هشدارها: بخشی که اطلاعات مهمی در مورد استفاده ایمن از دارو ارائه می دهد. توضیح می دهد که چه زمانی مصرف دارو را قطع کنید یا نکنید و چه زمانی در مورد مصرف آن با پزشک مشورت کنید. عوارض جانبی و تداخلات بالقوه نیز در اینجا ذکر شده است.
- دستورالعمل: دستورالعمل برای مقدار و تعداد دفعات مصرف دارو. اگر دستورالعمل خاصی برای نحوه مصرف دارو وجود دارد، در بخش فهرست شده است.
- اطلاعات دیگر: این بخش اغلب اطلاعاتی در مورد نحوه نگهداری صحیح دارو دارد. همچنین ممکن است اطلاعات بیشتری در مورد برخی از مواد تشکیل دهنده دارو مانند مقدار کلسیم، پتاسیم یا سدیم ارائه دهد. این جزئیات می تواند برای افراد مبتلا به آلرژی یا محدودیت های غذایی مهم باشد.
- تاریخ انقضا: تاریخی که سازنده تا آن زمان ایمنی و اثربخشی دارو را تضمین می کند.
- مواد غیرفعال: فهرستی از مواد موجود در دارو که هدف درمانی ندارند، مانند رنگ ها و طعم دهنده ها.
- اطلاعات تماس سازنده: اگر در مورد دارو سؤالی دارید، معمولاً می توانید از طریق یک شماره تلفن رایگان با سازنده تماس بگیرید. اکثر شرکت ها از دوشنبه تا جمعه در این مراکز تماس کار می کنند.
در پایان
در مصرف هر گونه دارو توصیه های لازم را از پزشک دریافت کرده و به آنها عمل کنید. از آنجایی که داروها ترکیبات شیمیایی هستند و ممکن است عوارض و خطرات زیادی را به همراه داشته باشند پس بهترین گزینه مشورت با پزشک و احتیاط لازم است. تداخل دارویی ممکن است بدون عوارض و یا بسیار حاد باشد. برخی از تداخلات دارویی ممکن است به مرگ منجر شود. بنابراین قبل از مصرف علاوه بر مشورت با پزشک بروشور دارو را نیز مطالعه کنید.
داروماکت ارائه می دهد