قبل از آشنایی با درمان کبد چرب بهتر است ابتدا اطلاعاتی کلی در مورد چیستی این مشکل بدست آوریم. سلول های اصلی کبد سلول های کبدی هستند؛ در ابتلا به بیماری کبد چرب، چربی به شکل قطرات در سلول هایی به نام هپاتوسیت تجمع می یابد. کبد چرب که در اصطلاح پزشکی به آن استئاتوز کبدی می گویند، …
درمان کبد چرب چیست؟
قبل از آشنایی با درمان کبد چرب بهتر است ابتدا اطلاعاتی کلی در مورد چیستی این مشکل بدست آوریم. سلول های اصلی کبد سلول های کبدی هستند؛ در ابتلا به بیماری کبد چرب، چربی به شکل قطرات در سلول هایی به نام هپاتوسیت تجمع می یابد. کبد چرب که در اصطلاح پزشکی به آن استئاتوز کبدی می گویند، وضعیتی است که چربی ذخیره شده یا انباشته شده در سلول های کبد بیش از میزان طبیعی باشد. شاید برایتان جالب باشد که با افزایش سن، در کنار سفید شدن موها و چروک شدن پوست به عنوان یک فرآیند طبیعی، بسته به عادات غذایی، ممکن است مشکل کبد چرب نیز به سراغ شما بیاید.
بیماران مبتلا به این مشکل در ابتدا ممکن است علائمی نداشته باشند زیرا معمولاً اگر میزان چربی کبد بیش از 30 درصد باشد علائم بالینی آن شروع می شود. این بیماری علاوه بر علائم بالینی با روش های تشخیصی نیز قابل تشخیص است، چربی در سلول های کبد نیز مانند سایر سلول ها وجود دارد، اما افزایش بیش از حد آن مشکلات مختلفی را ایجاد می کند. کبد چرب به این دلیل ایجاد می شود که بدن چربی اضافی تولید می کند یا نمی تواند چربی تولید شده را متابولیزه کند. این چربی اضافی در کبد ذخیره می شود و می تواند منجر به بیماری های مختلف در کبد شود. این مشکلات عبارتند از التهاب کبد (هپاتیت)، تشکیل اسکار در کبد، فیبروز کبد، و همچنین مشکلات جدی سلامتی که می‌تواند به سیروز و حتی نارسایی کبد در مراحل بعدی برسد. تجمع چربی در کبد ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد. به همین دلیل، هیچ پاسخ واحدی برای این سوال که علت کبد چرب چیست وجود ندارد. هر چند که کبد چرب مرتبط با الکل را می توان در افرادی که الکل مصرف می کنند مشاهده کرد، اما کبد چرب ممکن است به دلایل دیگری از جمله چاقی، قند خون بالا، مقاومت به انسولین، تری گلیسیرید، چربی و کلسترول بالا در افرادی که الکل مصرف نمی کنند هم ایجاد شود. بارداری، هپاتیت C و سایر عفونت ها، عوارض جانبی داروها، قرار گرفتن در معرض مواد سمی و استعداد ژنتیکی را می توان از عوامل دیگر ایجادکننده کبد چرب دانست. گاهی اوقات در غیاب هر یک از این عوامل نیز می توان مشکل کبد چرب را در یک بیمار مشاهده کرد. بیماری کبد چرب اصولاً به دو گروه کلی تقسیم می شود:
بیماری کبد چرب الکلی (AFLD)
بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)
مصرف بیش از حد الکل اثرات منفی بسیاری دارد. مهمترین آنها بیماری کبد چرب الکلی است. بیش از 90 درصد از کسانی که بیش از حد الکل مصرف می کنند به کبد چرب مبتلا می شوند. 10 تا 35 درصد از این افراد ممکن است به هپاتیت مرتبط با الکل مبتلا شوند. سیروز کبدی در 8 تا 20 درصد از الکلی های مزمن رخ می دهد. سرطان کبد که کارسینوم کبدی نیز نامیده می شود، در 10 تا 20 درصد از سیروز کبدی های الکلی رخ می دهد. بنابراین مصرف الکل یکی از اساسی‌ترین عوامل در بروز کبد چرب و سایر بیماری‌های کبدی می باشد.
در افرادی که از الکل استفاده نمی کنند نیز کبد چرب دیده می شود. بیماری کبد چرب غیر الکلی به دلایلی غیر از الکل ایجاد می شود. استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH) یک نوع تهاجمی کبد چرب است و می تواند باعث نارسایی کبد شود. این مسئله ممکن است با چاقی، فشار خون بالا، دیابت نوع 2 و سندرم متابولیک همراه باشد. مشکل کبد چرب در 4 مرحله اتفاق می افتد. در حالی که هیچ علامتی در مرحله اول رخ نمی دهد، التهاب ممکن است در برخی موارد در مرحله دوم رخ دهد. در مرحله سوم و آخر که فیبروز نیز نامیده می شود، کبد و سایر بافت ها آسیب می بینند.
کبد چرب مرحله 3 چیست؟
سخت شدن بافت های کبد در مرحله فیبروز که سومین مرحله کبد چرب است مشاهده می شود. فیبروز را می توان به سادگی به عنوان بافتی که در طول بهبود زخم تشکیل می شود تعریف کرد. در صورت پیشرفت بیماری می توان آن را به مرحله 4 که آخرین مرحله است رساند. در مرحله چهارم سیروز کبدی رخ می دهد. بسته به سبک زندگی بیماران، می تواند به سرعت پیشرفت کند. به همین دلیل، تشخیص زودهنگام بیماری و انجام اقدامات احتیاطی لازم در اسرع وقت در مورد این مشکل، ضروری است.
علائم کبد چرب
کبد چرب معمولاً بدون علامت است؛ به خصوص در مراحل اولیه ممکن است هیچ علامتی از آن دیده نشود و تنها با مشکوک بودن پزشک به شواهد موجود در شرح حال بیمار بتوان آن را تشخیص داد. با پیشرفت بیماری، این مشکل می تواند باعث ایجاد فشار و احساس پری در ربع فوقانی سمت راست شکم و همچنین دردی کند که نیازی به استفاده از مسکن ندارد، اما وجود آن به طور مداوم احساس می شود. کبد چرب همچنین با علائمی که روی پوست دارد باعث ایجاد ناراحتی در فرد بیمار می شود؛ این مشکل می تواند باعث خارش، قرمزی و پوسته پوسته شدن پوست شود. زمانی که شناخته شده ترین علائم پوستی آن ظاهر شد، کبد چرب عمدتاً به مراحل پیشرفته خود رسیده است. جدای از این، علائم زیر نیز ممکن است بسته به درجه بیماری در فرد بیمار دیده شوند:
- بی اشتهایی
- کاهش وزن
- ضعف و خستگی
- تهوع و استفراغ
- زردی
- معده درد
- تورم در شکم
درمان کبد چرب چگونه انجام می شود؟
برای اعمال درمان صحیح در بیماری کبد چرب ابتدا باید تشخیص آن به طور صحیح انجام شود. برای این کار، اول از همه، از بیمار در مورد اینکه آیا سابقه خانوادگی بیماری کبد، مصرف الکل، چاقی و سایر مشکلات سلامتی در مورد او وجود دارد یا خیر، سوال می شود. در صورت وجود مشکلاتی مانند شروع ناگهانی کاهش اشتها، کاهش وزن، ضعف، خستگی، حالت تهوع، استفراغ و درد در ربع فوقانی راست شکم، علاوه بر معاینه فیزیکی با انجام آزمایش کبد چرب نیز می توان وجود این مشکل را تشخیص داد.
روش های تصویربرداری پزشکی نیز می توانند برای اطمینان از تشخیص صحیح استفاده شوند. روشهایی مانند سونوگرافی، توموگرافی کامپیوتری (CT)، رزونانس مغناطیسی (MR) از جمله این روشها هستند. جدای از این موارد، می توان از تست فیبرواسکن که سفتی کبد را اندازه گیری می کند و بیوپسی کبد نیز برای تشخیص این مشکل استفاده کرد.
مهمترین پاسخ به این سوال که “درمان کبد چرب چیست؟” این است که این بیماری با تغییر سبک زندگی و دوری کردن از عوامل مسبب آن، برطرف می شود. تغییر در شیوه زندگی فرد می تواند کبد چرب را متوقف کرده و موجب پسرفت بیماری شود. مثلاً اگر مشروبات الکلی مصرف می کند می تواند الکل را ترک کند و اگر اضافه وزن داشته یا چاق باشد می تواند وزن کم کند، جدای از اینها ورزش کردن، توجه به رژیم غذایی و تغذیه خوب نیز در جلوگیری از پیشرفت و درمان این بیماری مفید و موثر هستند. رژیم غذایی متعادل اثرات مثبتی بر سلامت کبد دارد.
کبد چرب چگونه درمان می شود؟
همانطور که قبلا ذکر شد، بیماری کبد چرب که درمان دارویی ندارد، تنها با رژیم غذایی سالم و منظم و ورزش قابل پیشگیری است. از آنجایی که نوشیدن الکل با ایجاد کبد چرب باعث آسیب جدی به سلول های کبد می شود، ترک الکل در صورت مصرف می تواند آسیب کبدی را معکوس کند. ورزش به کاهش وزن اضافی کمک می کند و از چاق شدن که عاملی برای ایجاد بیماری کبد چرب است، جلوگیری می نماید. پیاده روی، شنا و تناسب اندام از جمله تمرینات موثر برای درمان کبد چرب هستند. در کنار انجام ورزش، رژیم غذایی سالم نیز برای تامین سلامت کبد از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مورد بایستی غذاهای کم چرب و کم کلسترول ترجیح داده شوند. مصرف میوه و سبزیجات به صورت ویژه ای برای درمان کبد چرب توصیه می شود. همچنین باید از مصرف غذاهای ناسالم، پرچرب و قندی پرهیز کرد.
چه چیزی برای کبد چرب مفید است؟
به منظور ارائه یک رژیم غذایی سالم و متعادل برای درمان کبد چرب، ممکن است داشتن یک برنامه غذایی خاص زیر نظر متخصص تغذیه و پزشک موثر باشد. پرهیز از مصرف شکر صنعتی یا تصفیه شده، پرهیز از رژیم غذایی یکنواخت و حذف عادات بد غذایی برای کبد چرب مفید است.